ΤΑ ΜΑΥΡΟΘΑΛΑΣΣΟΠΟΥΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΠΟΝΤΙΑΚΟ ΘΕΑΤΡΟ: ΜΩΜΟ(ΓΕ)ΡΟΙ

  Τα Μωμο(γ)έρα ή οι Μωμό(γ)εροι είναι ένα δρώμενο που οι παππούδες μας έφεραν από τον Πόντο. Στην εκεί Πατρίδα ήταν έθιμο που το τελούσαν κατά το Δωδεκαήμερο και ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές.

Έχει βαθιές ρίζες στο χρόνο κι από τα αρχαία χρόνια, πέρασε στο Βυζάντιο κι εξελίχθηκε σε λαϊκό παραδοσιακό θέατρο, σηματοδοτώντας και την απαρχή του ερασιτεχνικού Ποντιακού θεάτρου.

( Η αρχική σκηνή των Μωμό(γ)ερων.

Κ.Ο.Π.Α., Καλλιθέα, Αθήνα 1975

Αρχείο Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.)

Η λεξούλα Μωμόγερος πιθανολογούμε πως είναι σύνθετη από τον αρχαίο θεό Μώμο και τη λεξούλα γέρος. Ο θεός Μώμος ήταν ο θεός της χλεύης και του σκώμματος, της ειρωνείας και του σαρκασμού, προσωποποίηση της κοροϊδίας και της αποδοκιμασίας.

Οι θίασοι των Μωμό(γ)ερων, αποτελούνταν από νέους και ηλικιωμένους άνδρες. Ακόμη και τους γυναικείους ρόλους, άντρες τους υποδύονταν. Στα χωριά μα και στις πόλεις στηνόταν η παράσταση σε δρόμους και πλατείες, αυλές σπιτιών ή σοκάκια, με αυτοσχέδιες κινήσεις και διαλόγους και με έντονο το στοιχείο της μουσικής, του τραγουδιού και του χορού.

Οι Μωμό(γ)εροι ήσαν πάντοτε μασκοφορεμένοι με ρούχα που ταίριαζαν στο ρόλο τους.

Η θεματολογία της παράστασης είχε κατά κύριο λόγο να κάμει με την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Άδη και τον πόνο της Δήμητρας ως μητέρας. Αυτό βέβαια στα αρχαία χρόνια. Αργότερα οι νύφες που τις άρπαζαν οι επιτήδειοι αντικατέστησαν τις θεές. Στην κυρίως θεματολογία της παράστασης ανήκει και η δίκη των ενόχων. Σημαντικές φιγούρες του δρώμενου, ο αλογάς, οι νύφες, ο δικαστής κι αργότερα η αρκούδα, ο τσανταρμάς κτλ

Οι παραλλαγές του κυρίως θέματος της παράστασης τους ήσαν πολλές. Κοντά στις πενήντα περίπου γιατί το έθιμο τελούνταν σε ολόκληρο τον Πόντο και κάθε περιοχή πρόσεθετε τη δική της πινελιά. 

Το κωμικό στοιχείο ήταν συνυφασμένο με τις παραστάσεις των μωμόερων μέσα από τα φαιδρά σκηνικά των αρπαγών των νυφών, των "σκληρών" δικών των ενόχων μα και μέσα από τα πειράγματα των μελών του θιάσου προς τους θεατές. Παράλληλα το πείραγμα χρησιμοποιούταν κι ως εργαλείο καυτηριασμού κοινωνικών φαινομένων της εποχής όπως η τυραννική συμπεριφορά των Τούρκων εις βάρος των εκεί μειονοτήτων. 
Σήμερα πάρα πολλοί σύλλογοι στην Ελλάδα, αναβιώνουν κάθε χρόνο το έθιμο των Μωμόγερων προσφέροντας τη συνέχεια του και στα δικά μας χρόνια!